Czytałem biografie Steve’a Jobsa czy Elona Muska i płynęła z nich pochwała wielkich, niezwykłych ludzi sukcesu. Często wydaje się, że sławni i bogaci są w pewien sposób lepsi, zdolniejsi, ponad zwyczajnymi ludźmi. Czy aby na pewno?
W „Outliers. The story of success.” (w polskim przekładzie tytuł brzmi „Poza schematem. Sekrety ludzi sukcesu”) Malcolm Gladwell próbuje odpowiedzieć na pytanie: ile z sukcesu jednostek to ich własna zasługa, a ile zawdzięczają przodkom, szczęściu, miejscu i epoce, koneksjom itd. Czy Steve Jobs zostałby ikoną Doliny Krzemowej, gdyby urodził się dziesięć lat wcześniej w małej francuskiej wiosce?
Czym się różniło dwu mężczyzn o niesamowicie wysokim ilorazie inteligencji, że jeden odpadał ze szkół, a drugi szefował projektowi Manhattan? Co wspólnego, poza religią, mieli wszyscy znani prawnicy żydowscy z Nowego Jorku? Dlaczego z listy 75 najbogatszych ludzi wszechczasów aż czternastu urodziło się w tym samym okresie w jednym kraju? W którym miesiącu najlepiej zaplanować urodziny dziecka? Dlaczego koreańskie linie lotnicze miały szesnastokrotnie większy współczynnik katastrof od wszystkich pozostałych?
Książka mnie zachwyciła. Nie wywróciła do góry nogami moich przekonań, bo w zasadzie zawsze wiedziałem, że odpowiednie okoliczności są równie istotne co osobowość, kiedy chce się mierzyć wyżej. Krótko mówiąc, trzeba mieć w życiu dużo farta. Najciekawsze jest, że nie dotyczy to wyłącznie znajomych z podwórka, a najbogatszych przedsiębiorców, najlepszych sportowców, najsłynniejszych prawników…
W trochę przewrotny sposób autor najpierw daje czytelnikowi odczuć ulgę. To w końcu nie czytelnika wina, że nie został znanym gitarzystą rockowym albo tytanem biznesu, bo zwyczajnie urodził się nie w tym miejscu, nie w tej rodzinie itp. W miarę lektury ulgę zastępuje zupełnie inne uczucie, kiedy zdajesz sobie sprawę, że twoje pochodzenie jest ciężarem. Na koniec Gladwell udowadnia jednak, że można zdjąć betonowe buty kulturowego uwarunkowania i mimo wszystko osiągnąć swój cel. Co prawda, nie zostaniesz drugim Rockefellerem, lecz przy odpowiedniej dozie determinacji i wysiłku, możesz zmienić swoje życie, mimo wszystko.
„Poza schematem” to całkiem nieźle napisana, oparta na solidnych danych książka. Wiedza z różnych dziedzin, w tym biograficzna, wyniki badań, tabelki, historia — Gladwell żongluje tym wszystkim niezwykle zręcznie i do tego w sposób, który wciąga i zachwyca. Choć główna nauka z lektury brzmi: trzeba w życiu mieć farta, ale i bez niego da się osiągać cele; to w środku znajdzie się wystarczająco dużo ciekawych informacji, by warto było przeczytać.
„Poza schematem. Sekrety ludzi sukcesu” Malcolm Gladwell (Tytuł oryginału „Outliers. The story of success”. Przekład: Rafał Śmietana), 2019, Wydawnictwo Znak, 336 stron.